W ostatnich latach postęp technologiczny przyspieszył, zwłaszcza w medycynie, która musiała stawić czoła wyzwaniom pandemii. Dokąd zaprowadzą nas te zmiany i gdzie już jesteśmy?
– Rozwój w dziedzinie leczenia jest widoczny gołym okiem, jednak na początku chciałabym zwrócić uwagę na zmianę ostatnich lat. Mianowicie to, że dzięki transmisji danych oraz sztucznej inteligencji możemy szybciej przewidzieć pewne zachowania, rozpoznania czy schematy zdrowotne. Informacje o pacjencie są przekazywane lekarzowi, który może na odległość ustalić jego stan zdrowia. Nie trzeba mieć za każdym razem bezpośredniego kontaktu z lekarzem. Telemedycyna nabrała nowego wymiaru – mówi na antenie Radia 357 Anna Rulkiewicz, prezeska Grupy Luxmed.
Trendbook to pierwszy wspólny projekt Radia 357 i „Pulsu Biznesu”. To rozmowy z cenionymi przedsiębiorcami i menedżerami o trendach, które tu i teraz zmieniają to, jak żyjemy, pracujemy czy kupujemy. Słuchaj w każdy czwartek o 15:40 w internetowym Radiu 357 i czytaj w środy w „Pulsie Biznesu”. Wszystkie odcinki w formie podcastu znajdziesz na trendbook.pb.pl.
Twarz futurystycznego postępu
Bez wychodzenia z domu można już wykonać badania genetyczne. Wystarczy zamówić zestaw do pobrania próbki śliny i zapłacić ustaloną kwotę, otrzymując także zdalną poradę genetyczną. Obecna technologia pozwala na odczytanie całego genomu i interpretację dowolnego genu z puli 5 tys. związanych z chorobami genetycznymi. Możliwości i dostępność analizy mutacji odpowiedzialnych za choroby stale wzrastają, dzięki wykorzystaniu najnowszych technologii genomowych.
– Z badań genetycznych możemy uzyskać mnóstwo informacji i odpowiedzi na pytania. W genomie znajdziemy zapis indywidualnej informacji o wszystkim, co nam może pomóc i na co jesteśmy podatni. Możemy dowiedzieć się, co warto zmienić w życiu, by poprawić zdrowie, np. stosując dietę. Wiedzę na temat swoich problemów genetycznych chcą uzyskać w szczególności osoby, w których rodzinie występowały nowotwory. Dzięki temu mogą wdrożyć określone postępowanie, by zmniejszyć ryzyko zachorowania. Pewnych rzeczy możemy wtedy unikać, ale też podejmować przemyślane decyzje, np. dotyczące prokreacji – mówi Anna Boguszewska-Chachulska, prezeska Genomedu.
Wraz z rozwojem telemedycyny znaczenia nabierają także elektroniczne urządzenia połączone z ciałem. Glukometry, ciśnieniomierze, puloksymetry czy elektrokardiografy kontrolują parametry życiowe bez pomocy człowieka, dzięki zastosowaniu najnowszych technologii. Uzyskane dane dzięki uczeniu maszynowemu są analizowane przez sztuczną inteligencję, a następnie wysyłane lekarzowi. Opaski czy zegarki pozwalają więc nie tylko monitorować postępy w treningach czy diecie, ale mogą przyczynić się do ratowania życia.
– Kontaktujemy się z pacjentem w różny sposób. Uważam, że zdalna diagnostyka to mistrzostwo świata. Ale warto też zwrócić uwagę na technologię robotyczną. W Polsce mamy obecnie 38 miejsc, gdzie do operacji wykorzystujemy roboty chirurgiczne da Vinci. Maszyna zaczynała od zabiegów urologicznych, a teraz wchodzimy z jej wykorzystaniem w inne dziedziny: ginekologię, proktologię czy kardiologię – wymienia Anna Rulkiewicz.
Niezastąpiony człowiek
Wielu ludzi obawia się, że sztuczna inteligencja i inne nowoczesne technologie zabiorą im pracę. W rozwoju widzą więc przede wszystkim zagrożenie. Jakie są prognozy co do zawodu lekarza – czy zostanie z nami?
Anna Boguszewska-Chachulska uważa, że medycy nadal będą potrzebni, a w sztucznej inteligencji odnajdą sojusznika.
– Sądzę, że lekarze i diagności będą mogli działać sprawniej i szybciej ze względu na dodatkowe narzędzia. Rutynowe i powtarzające się czynności będzie mógł za nich wykonywać algorytm komputerowy. Nawet przy naszych analizach genów wprowadzamy powoli sztuczną inteligencję, jednak kontakt lekarza z pacjentem, chociażby zdalny, nadal będzie konieczny – dodaje prezeska.
Udział człowieka jest niezbędny nawet przy operacjach wykonywanych przez roboty. Podczas pracy wspomnianego urządzenia da Vinci to lekarz jest operatorem, natomiast robot asystuje w wykonywaniu precyzyjnych nacięć lub docierania w trudno dostępne miejsca.
– Roboty anatomiczne, czyli takie które będą operowały bez pomocy lekarza, to według mnie pieśń przyszłości. Ludzie się mylą i dlatego czasami warto wspomóc się maszyną. Jednakże bywają momenty, w których tylko człowiek potrafi połączyć elementy układanki – mówi Anna Rulkiewicz.
AI już ma zastosowanie w medycynie, np. w analizie zdjęć rentgenowskich. Jest wykorzystywana w badaniach, przyśpiesza wprowadzanie nowych leków. Obiecujące jest zaangażowanie AI w badania nad DNA, wykorzystujące testy bezpośrednio na komórkach – analizuje tysiące powtarzalnych interwencji i pomaga we wnioskowaniu.
Prawdziwa rewolucja wciąż jednak przed nami. Zapoczątkował ją gigantyczny model językowy GPT4. Jego możliwości zaskoczyły. Rozumiemy działanie jego komponentów, ale nie w pełni to, w jaki sposób ich połączenie prowadzi do możliwości rozumowania, jakie się w nim pojawiły.
W kontekście medycyny wykorzystanie GPT4 jest potencjalnie ogromne – chat GPT4 przeczyta wszystkie publikacje, widzi miliony diagnoz i jest w stanie natychmiast użyć tej wiedzy do oceny nowych informacji lub przypadków. Dla zastosowań medycznych najważniejsza jest jednak interpretowalność i możliwości audytu modeli nie tylko jako wymaganie certyfikacji, ale także, by zapewnić 100-procentowe bezpieczeństwo decyzji podejmowanych z użyciem AI.
Staniemy przed wyborem użycia niesamowicie potężnego narzędzia, którego działania może nigdy w pełni nie zrozumiemy i nie będziemy w stanie kontrolować. To dobry moment, by zaangażować się w debatę, jak rozwijać, wykorzystywać i kontrolować AI. Potrzeba w niej etyków, lekarzy, prawników, legislatorów i pacjentów. Z GPT4 obserwujemy technologię uniwersalną – jak elektryczność czy internet – a więc stanowiącą podstawę do radykalnej transformacji społeczeństwa. Jej skutków nie jesteśmy w stanie przewidzieć.
Motor zmian
Każdy rozwój ma cenę, a ulepszanie medycyny technologią jest drogim przedsięwzięciem. Dla wielu osób koszty jednak nie grają roli, gdyż telemedycyna, cyfryzacja i sztuczna inteligencja mogą spowodować przedłużenie życia. Większość ludzi będzie miało bowiem dostęp do opieki zdrowotnej, a lekarz dzięki technologii uzyska przestrzeń na dłuższą rozmowę z pacjentem albo dokładniejszą analizę badań. Znaczącą rolę odgrywa w medycynie także ewolucja druku 3D. Dąży do zastąpienia prawdziwych ludzkich organów, kończyn czy nawet naczyń krwionośnych sztucznymi elementami ciała wydrukowanymi w drukarce. Początkowo była metodą szybkiego wytwarzania prototypów i form różnych przedmiotów, dziś za pomocą druku 3D możliwe jest stworzenie np. protez kończyn.
– Wielu ludzie chce poprawiać komfort życia. Szczególnie w zaawansowanym wieku, gdy zaczynają pojawiać się problemy. Myślę, że zarówno osiągnięcia medycyny, jak i genetyki mogą przynieść korzyści np. w dziedzinie drukowania organów z hodowli tkankowych. Pamiętajmy też o możliwościach szybkiego wykrywania pewnych problemów np. onkologicznych za pomocą płynnej biopsji. Dzięki temu możemy przewidzieć problemy dużo wcześniej i im przeciwdziałać, wydłużając dobre życie dzięki zastosowaniu środków zaradczych – podsumowuje Anna Boguszewska-Chachulska.
