Robert Dobrzycki, polski przedsiębiorca, prezes i współwłaściciel Panattoni – największego dewelopera magazynowego na Świecie - w Europie oraz Indiach. Odpowiada za działalność firmy w Wielkiej Brytanii, Niemczech, Francji, Holandii, Hiszpanii, Portugalii, Polsce, Czechach, na Słowacji i Węgrzech, w Austrii, Szwecji, Włoszech i Luksemburgu. W 2018 roku został wyróżniony tytułem FRICS (Fellow Royal Institution of Chartered Surveyors) – Członka Królewskiego Instytutu Dyplomowanych Rzeczoznawców - jednej z najbardziej prestiżowych i szanowanych na świecie organizacji zawodowych, zrzeszających osoby związane z sektorem nieruchomości i budownictwa. Od 1999 roku związany jest z branżą nieruchomości. Karierę rozpoczął w firmie Menard Doswell & Co, a w 2005 roku założył Panattoni w Europie.
Kondycja rynku nieruchomości przemysłowych w 2022 r. była bardzo dobra. Mimo wojny w Ukrainie, widma recesji, rosnących cen energii i wciąż oddziałujących skutków pandemii zapotrzebowanie na powierzchnię przemysłową jest duże i nawet wobec spadku podaży nowych obiektów w 2023 r. pozwoli branży na utrzymanie silnej pozycji.
Rok 2022 był dla wielu biznesów trudny – walka z inflacją i szybujące stopy procentowe uderzają w kolejne branże. Część gospodarek świata prawdopodobnie wejdzie w recesję, co przełoży się m.in. na zmniejszenie zatrudnienia. Problemy nie omijają deweloperów, ponieważ wszystkie te czynniki wpływają na niepewność co do wycen nieruchomości i ograniczają inwestycje na szerszą skalę. Dla ustabilizowania sytuacji kluczowe znaczenie będzie miał dalszy przebieg wojny.
Rynek nieruchomości przemysłowych jest jednak na uprzywilejowanej pozycji. Duży popyt na nowe obiekty pozwala deweloperom przenieść podwyższone koszty budowy na najemców. Co istotne, branża przetrwała już największy skok kosztów budowlanych – obecnie ich poziom się stabilizuje, a w 2023 r. może dojść do spadku, który pozwoli zwiększać podaż.
Dobrym znakiem dla naszego rynku jest również optymizm firm logistycznych, stanowiących największą grupę klientów obiektów przemysłowych. W najnowszym raporcie „Confidence Index”, autorstwa CBRE i Panattoni, widzimy, że aż 84 proc. przedsiębiorstw z branży logistycznej spodziewa się w przyszłym roku wzrostu albo stabilizacji obrotów, a 68 proc. chce w najbliższych 12 miesiącach zwiększyć zatrudnienie. Ostatecznie w dobie zrywających się łańcuchów dostaw i niestabilności kosztów to właśnie posiadanie odpowiedniej bazy logistyczno-magazynowej jest elementem zapewniającym zdolność do prowadzenia biznesu.
Jednym z następstw dążenia do stabilizacji łańcuchów dostaw jest zjawisko nearshoringu, czyli lokowania produkcji, dystrybucji i magazynów bliżej ostatecznego odbiorcy. Strategia just-in-case, zakładająca magazynowanie zasobów na wypadek nieprzewidzianych okoliczności, wypiera dominującą do niedawna koncepcję just-in-time. Polska bardzo dużo na tym zyskuje dzięki strategicznemu położeniu w centrum Europy. Trendy, które pojawiły się podczas pandemii, cały czas zyskują na znaczeniu, napędzając rynek powierzchni przemysłowej.
Na pewno bardzo dużym wyzwaniem dla branży będzie zaburzona płynność inwestycyjna. Apetyt inwestorów zmniejsza się zarówno z powodu problemów z wyceną i finansowaniem, jak i w związku z geopolitycznym położeniem Polski, blisko konfliktu trwającego na Wschodzie. To wszystko przełoży się na mniejszą liczbę transakcji, a co za tym idzie pewne utrudnienia biznesowe. Zachwiana płynność może jednak również generować nowe szanse. W niepewnym środowisku pojawiać się będą okazje inwestycyjne – firmy będą poszukiwać szybkiego napływu kapitału, m.in. ze względu na zobowiązania kredytowe. Dla dużych graczy, takich jak Panattoni, stworzy to nowe możliwości.
Kryzys energetyczny i rosnące ceny mediów przyspieszają zieloną rewolucję w budownictwie. Błyskawicznie wzrasta znaczenie zielonych, energooszczędnych obiektów przemysłowych, najlepiej zasilanych przez OZE. Coraz popularniejszymi rozwiązaniami stają się fotowoltaika i pompy ciepła, których okres zwrotu – wraz ze wzrostem cen energii – nieustannie się skraca.
To wszystko przekładać się będzie na coraz większą liczbę obiektów z certyfikacją środowiskową, co widać już teraz. W Polsce jest ponad 28 mln m kw. powierzchni, z czego blisko połowa przeszła certyfikację środowiskową – 70 proc. w ostatnich trzech latach.
Mimo niestabilnej sytuacji stawiamy na dalszy rozwój. Siłą rzeczy nie będzie to rozwój tak dynamiczny, jak w ostatnich latach. W 2023 r. planujemy poszerzyć nasze europejskie portfolio o dwa rynki: Belgię i Danię. Ponadto dążymy do dalszej rozbudowy rynków, na które niedawno weszliśmy, jak Szwecja, Francja czy Włochy, gdzie cały czas zwiększamy wolumeny. Na naszych największych rynkach spodziewamy się spadku, zarówno podaży, jak popytu, ale musimy brać poprawkę na to, jak błyskawicznie rynek przyspieszył podczas pandemii, przede wszystkim wskutek rozwoju e-commerce’u. W skali kontynentu łączna dostarczona powierzchnia powinna być podobna jak w 2022 r. Na pewno przekroczymy 20 mln m kw. na Starym Kontynencie i ruszymy po następne 20.
Wciąż intensyfikować będziemy nasze działania z zakresu zrównoważonego budownictwa. W Polsce w budowie mamy dwa obiekty, które zostaną poddane certyfikacji metodą BREEAM na poziomie Outstanding – niewystępujacym jeszcze na krajowym rynku powierzchni przemysłowej. Na coraz większą skalę stosowane będa fotowoltaika i pompy ciepła.
Ogromne doświadczenie w realizacji zrównoważonych i energooszczędnych inwestycji, a także zdywersyfikowane portfolio obejmujące klientów z dziesiątek branż, pozwalają nam wchodzić w nowy rok ze spokojem. Nawet w sytuacji spowolnienia Polska wciąż ma potencjał rozwoju, dzięki bardzo dobrej dostępności gruntów czy lokalizacji, która pozwala jej pełnić rolę hubu dla międzynarodowych przedsiębiorstw. Siłą napędową będzie też dalszy rozwój e-commerce’u – jego udział w całości krajowej sprzedaży, porównując do liderów, jest jeszcze wciąż niski. Motorem wzrostu będzie też wspomniany wcześniej nearshoring.
PRZECZYTAJ FELIETONY 20 MENEDŻERÓW:
